Παγκρεατίτιδα
Η παγκρεατίτιδα είναι μια φλεγμονή του παγκρέατος, ενός οργάνου που βρίσκεται πίσω από το στομάχι και είναι υπεύθυνο για την παραγωγή ενζύμων και ορμονών (όπως η ινσουλίνη). Η παγκρεατίτιδα μπορεί να είναι οξεία (ξαφνικής και σύντομης διάρκειας) ή χρόνια (μακροχρόνια και επαναλαμβανόμενη). Η οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί να είναι μια ιατρική επείγουσα κατάσταση, ενώ η χρόνια μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη βλάβη του παγκρέατος.
Συμπτώματα
– Οξύ άλγος στην επάνω κοιλιά, που μπορεί να αντανακλά προς την πλάτη.
– Ναυτία και έμετος.
– Πυρετός και δυσφορία.
– Μετεωρισμός της κοιλιάς.
– Απώλεια βάρους (σε χρόνια παγκρεατίτιδα).
– Στεατόρροια (λιπαρές, δύσοσμες κενώσεις) σε χρόνια παγκρεατίτιδα.
Αιτίες
– Χολόλιθοι: Η πιο συχνή αιτία οξείας παγκρεατίτιδας.
– Χρόνια κατανάλωση αλκοόλ: Η κύρια αιτία χρόνιας παγκρεατίτιδας.
– Υπερλιπιδαιμία: Υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων στο αίμα.
– Κάπνισμα.
– Γενετικές διαταραχές: Π.χ. κυστική ίνωση.
– Φάρμακα: Ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν παγκρεατίτιδα.
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται σε:
– Κλινική εξέταση: Ατομικό αναμνηστικό και φυσική εξέταση.
– Εργαστηριακές εξετάσεις: Αύξηση των ενζύμων του παγκρέατος (αμυλάση και λιπάση) στο αίμα.
– Απεικονιστικές εξετάσεις: Υπερηχογράφημα, αξονική τομογραφία (CT) ή μαγνητική τομογραφία (MRI).
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση της παγκρεατίτιδας εξαρτάται από τη σοβαρότητα της κατάστασης και τον τύπο (οξεία ή χρόνια). Οι κύριες μέθοδοι περιλαμβάνουν:
1. Συντηρητική Θεραπεία (για οξεία παγκρεατίτιδα):
– Νηστεία: Για να δοθεί χρόνος ανάπαυσης του παγκρέατος.
– Ενδοφλέβια χορήγηση υγρών: Για να αποφευχθεί η αφυδάτωση.
– Αναλγητικά: Για τον έλεγχο του πόνου.
– Αντιβιοτικά: Σε περιπτώσεις λοίμωξης.
2. Χειρουργική Επέμβαση (για οξεία παγκρεατίτιδα με επιπλοκές):
– Αφαίρεση νεκρωτικού ιστού: Σε περιπτώσεις νέκρωσης του παγκρέατος.
– Αφαίρεση χολόλιθων: Σε περιπτώσεις που οι χολόλιθοι προκαλούν την παγκρεατίτιδα.
3. Διατροφική Θεραπεία (για χρόνια παγκρεατίτιδα):
– Δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά: Για να μειωθεί το φορτίο στο πάγκρεας.
– Θεραπεία με ενζυματικά συμπληρώματα: Για να βοηθηθεί η πέψη.
4. Αλλαγές στον τρόπο ζωής:
– Διακοπή αλκοόλ: Για την πρόληψη επαναλαμβανόμενων εξάρσεων.
– Διακοπή καπνίσματος: Το κάπνισμα επιδεινώνει την παγκρεατίτιδα.
Πρόγνωση
Η πρόγνωση εξαρτάται από τη σοβαρότητα της παγκρεατίτιδας. Η οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί να θεραπευτεί πλήρως με την κατάλληλη θεραπεία, αλλά σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές, όπως νέκρωση του παγκρέατος ή σηψαιμία. Η χρόνια παγκρεατίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη βλάβη του παγκρέατος και σε επιπλοκές, όπως διαβήτη ή παγκρεατική ανεπάρκεια.
Πρόληψη
– Διακοπή αλκοόλ: Η κύρια αιτία χρόνιας παγκρεατίτιδας.
– Διατροφικές αλλαγές: Δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά και πλούσια σε φυτικές ίνες.
– Τακτικός έλεγχος: Σε άτομα με ιστορικό παγκρεατίτιδας ή χολολιθίασης.
Καρκίνος παγκρέατος
Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ένας από τους πιο επιθετικούς τύπους καρκίνου και συχνά διαγιγνώσκεται σε προχωρημένα στάδια, καθώς στα πρώιμα στάδια είναι συνήθως ασυμπτωματικός. Ο καρκίνος αυτός μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε τμήμα του παγκρέατος, ενώ η πιο συχνή μορφή είναι το αδενοκαρκίνωμα του παγκρέατος, που προέρχεται από τα κύτταρα που παράγουν τα παγκρεατικά ένζυμα. Η πρόγνωση είναι γενικά κακή, καθώς ο καρκίνος του παγκρέατος έχει υψηλό ποσοστό θνησιμότητας.
Συμπτώματα
– Κοιλιακό άλγος: Συνήθως στο επάνω μέρος της κοιλιάς, που μπορεί να αντανακλά προς την πλάτη.
– Απώλεια βάρους και ανορεξία.
– Ίκτερος (κιτρίνισμα του δέρματος και των οφθαλμών) λόγω απόφραξης των χοληφόρων.
– Ναυτία και έμετος.
– Σκούρα ούρα και αποχρωματισμένα κόπρανα.
– Νεοεμφανιζόμενος διαβήτης: Σε ορισμένες περιπτώσεις.
Αιτίες και Παράγοντες Κινδύνου
– Κάπνισμα: Ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου.
– Χρόνια παγκρεατίτιδα: Μακροχρόνια φλεγμονή του παγκρέατος.
– Διαβήτης: Ειδικά ο διαβήτης τύπου 2.
– Οικογενειακό ιστορικό: Γενετική προδιάθεση για καρκίνο του παγκρέατος.
– Ηλικία: Εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα άνω των 60 ετών.
– Παχυσαρκία και καθιστικός τρόπος ζωής.
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται σε:
– Κλινική εξέταση: Ατομικό αναμνηστικό και φυσική εξέταση.
– Απεικονιστικές εξετάσεις: Υπερηχογράφημα, αξονική τομογραφία (CT), μαγνητική τομογραφία (MRI) ή ενδοσκοπικός υπέρηχος (EUS) για την ανίχνευση του όγκου.
– Ενδοσκοπικές εξετάσεις: Ενδοσκοπική Παλίνδρομη Χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP) για να ληφθούν βιοψίες.
– Εργαστηριακές εξετάσεις: Αιματολογικός έλεγχος για αξιολόγηση της λειτουργίας του παγκρέατος και τον έλεγχο καρκινικών δεικτών (π.χ. CA 19-9).
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση του καρκίνου του παγκρέατος εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, τη θέση του όγκου και τη γενική κατάσταση του ασθενούς. Οι κύριες μέθοδοι περιλαμβάνουν:
1. Χειρουργική Επέμβαση:
– Επέμβαση Whipple για καρκίνους που εντοπίζονται στην κεφαλή του παγκρέατος ή περιφερική παγκρεατεκτομή για καρκίνους του σώματος και της ουράς του παγκρέατος.
2. Χημειοθεραπεία:
– Χρησιμοποιείται πριν ή μετά τη χειρουργική επέμβαση για να μειωθεί ο όγκος και να καταστεί εξαιρέσιμος.
3. Ακτινοθεραπεία:
– Χρησιμοποιείται για τον έλεγχο των συμπτωμάτων και τη μείωση του μεγέθους του όγκου σε περιπτώσεις που η χειρουργική επέμβαση δεν είναι δυνατή.
4. Παρηγορική Θεραπεία:
– Χρησιμοποιείται για τη διαχείριση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής σε περιπτώσεις προχωρημένου καρκίνου.
– Περιλαμβάνει την τοποθέτηση stent στα χοληφόρα για την αποκατάσταση της ροής της χολής.
Πρόγνωση
Η πρόγνωση εξαρτάται από το στάδιο της νόσου κατά τη διάγνωση. Στα πρώιμα στάδια, τα ποσοστά επιβίωσης είναι υψηλότερα, αλλά σε προχωρημένα στάδια, η πρόγνωση είναι γενικά κακή. Το ποσοστό επιβίωσης για 5 χρόνια είναι περίπου 10% για όλες τις περιπτώσεις.
Πρόληψη
– Διακοπή καπνίσματος: Ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου.
– Διατροφικές αλλαγές: Δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες και χαμηλή σε λιπαρά.
– Τακτικός έλεγχος: Σε άτομα με ιστορικό χρόνιας παγκρεατίτιδας ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παγκρέατος.
Καρκίνος του ήπατος
Ο καρκίνος του ήπατος είναι ένας τύπος καρκίνου που μπορεί να προέρχεται από τα ίδια τα ηπατικά κύτταρα (ηπατοκυτταρικός καρκίνος – HCC) ή να είναι μεταστατικός, δηλαδή να έχει εξαπλωθεί στο ήπαρ από άλλα όργανα (π.χ. παχύ έντερο, πνεύμονες). Ο ηπατοκυτταρικός καρκίνος είναι η πιο συχνή μορφή πρωτοπαθούς καρκίνου του ήπατος και συνήθως σχετίζεται με χρόνιες ηπατικές παθήσεις, όπως η ηπατίτιδα Β ή C, η κίρρωση του ήπατος και η μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (NASH).
Συμπτώματα
– Κοιλιακό άλγος: Συνήθως στο δεξί υποχόνδριο (άνω δεξιά κοιλιά).
– Απώλεια βάρους και ανορεξία.
– Ίκτερος (κιτρίνισμα του δέρματος και των οφθαλμών).
– Διόγκωση της κοιλιάς: Λόγω ασκίτη (συλλογή υγρού στην κοιλιά).
– Κόπωση και αδυναμία.
– Ναυτία και έμετος.
Αιτίες και Παράγοντες Κινδύνου
– Χρόνιες ηπατικές παθήσεις: Ηπατίτιδα Β ή C, κίρρωση, μη αλκοολική στεατοηπατίτιδας (NASH).
– Κατανάλωση αλκοόλ: Μακροχρόνια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση.
– Αφλατοξίνη: Μια τοξίνη που παράγεται από μύκητες και μπορεί να μολύνει τρόφιμα.
– Παχυσαρκία και διαβήτης: Σχετίζονται με μη αλκοολική στεατοηπατίτιδας (NASH).
– Γενετική προδιάθεση: Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του ήπατος.
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται σε:
– Κλινική εξέταση: Ατομικό αναμνηστικό και φυσική εξέταση.
– Απεικονιστικές εξετάσεις: Υπερηχογράφημα, αξονική τομογραφία (CT), μαγνητική τομογραφία (MRI) για την ανίχνευση του όγκου.
– Ενδοσκοπικές εξετάσεις: Ενδοσκοπικός υπερήχος (EUS) για βιοψία.
– Εργαστηριακές εξετάσεις: Αίμα για αξιολόγηση της λειτουργίας του ήπατος και ανίχνευση καρκινικών δεικτών (π.χ. α-fetoprotein – AFP).
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση του καρκίνου του ήπατος εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, το μέγεθος και τη θέση του όγκου, καθώς και τη γενική κατάσταση του ασθενούς. Οι κύριες μέθοδοι περιλαμβάνουν:
1. Χειρουργική Επέμβαση:
– Ηπατεκτομή: Σε περιπτώσεις όπου ο καρκίνος είναι μονήρης ή εντοπίζεται στον ένα από τους δυο λοβούς του ήπατος.
– Μεταμόσχευση ήπατος: Σε επιλεγμένες περιπτώσεις, ειδικά σε ασθενείς με κίρρωση.
2. Τοπικές Θεραπείες:
– Αγγειοεμβολισμός (TACE): Αποκλεισμός της παροχής αίματος στον όγκο και χορήγηση χημειοθεραπείας απευθείας στον όγκο.
– Καυτηριασμός με Ραδιοσυχνότητες (RFA): Καταστροφή του όγκου με θερμότητα.
– Κρυοθεραπεία: Καταστροφή του όγκου με ψύξη.
3. Χημειοθεραπεία:
– Χρησιμοποιείται για τον έλεγχο των συμπτωμάτων και τη μείωση του μεγέθους του όγκου σε περιπτώσεις προχωρημένου καρκίνου.
4. Ανοσοθεραπεία:
– Χρησιμοποιείται για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος για την καταπολέμηση του καρκίνου.
5. Παρηγορική Θεραπεία:
– Χρησιμοποιείται για τη διαχείριση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής σε περιπτώσεις προχωρημένου καρκίνου.
Πρόγνωση
Η πρόγνωση εξαρτάται από το στάδιο της νόσου κατά τη διάγνωση. Στα πρώιμα στάδια, τα ποσοστά επιβίωσης είναι υψηλότερα, αλλά σε προχωρημένα στάδια, η πρόγνωση είναι γενικά κακή. Το ποσοστό επιβίωσης για 5 χρόνια είναι περίπου 18% για όλες τις περιπτώσεις.
Πρόληψη
– Εμβολιασμός: Εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Β.
– Διακοπή του καπνίσματος και του αλκοόλ: Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου.
– Τακτικός έλεγχος: Σε άτομα με ιστορικό χρόνιων ηπατικών παθήσεων ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του ήπατος.